12.01.2013

Julian Tuwim, Dino il sognatore







"Dino il sognatore" (Dyzio marzyciel) è una delle poesie per bambini e ragazzi più amate e conosciute in Polonia. E' stata scritta da Julian Tuwim (1894-1953) negli anni trenta del Novecento.




 


Dino il sognatore


Dino si è sdraiato su un prato,
Guarda il cielo azzurro
E sogna:
“Che peccato, che queste nuvolette passeggere
Non siano crema di vaniglia…
E quelle rosee –
Gelati di lamponi…
E queste auree, piumose –
Cataste di biscotti…
Che peccato che l’intero cielo
Non sia una torta di cioccolato…
Come sarebbe bello un mondo così!
Sarei sdraiato, come ora
Su questa erba fresca,
Stenderei solo la mano
E mangerei… mangerei… mangerei…”

6.12.2012

La prima poesia di Szymborska




La prima poesia di Szymborska, intitolata "Cerco la parola", è stata pubblicata il 14 marzo 1945 nel settimanale "Walka" che usciva come un supplemento al giornale "Dziennik polski" a Cracovia.

Originariamente la poesia era più longa (circa due pagine) e la redazione si è permesso di abbreviarla. Per questa ragione la poetessa non la includeva nelle future edizioni delle sue opere e la poesia è assente nelle edizioni dei suoi testi in italiano.

Ma questo versi di giovane Szymborska, il suo vero debutto poetico, sono niente male e va bene conoscerle. Perciò mi sono permesso di tradurle e presentare ai lettori italiani.


Cerco la parola

Voglio con una parola
Descriverli -
Prendo le parole quotidiane, dai dizionari le rubo
Misuro, peso e scruto –
Nessuna
corrisponde.

Le più ardite – sanno di codardia,
le più sdegnose – ancora sante.
Le più crudeli – troppo compassionevoli,
Le più odiose – tropo poco violente.

Questa parola deve essere come un vulcano,
che erutta, scorre, abbatte,
come terribile ira di Dio,
come odio bollente.

Voglio, che questa unica parola,
sia impregnata di sangue,
che come le mura tra cui si uccideva
contenga in sé tutte le fosse comuni.
Che descriva precisamente e con chiarezza
chi erano loro – tutto ciò che è successo.
Perché questo che ascolto,
perché questo che si scrive
è ancora tropo poco.
La nostra lingua è impotente,
i suoi suoni all’improvviso – poveri.
Cerco con lo sforzo della mente
cerco questa parola  
ma non riesco a trovarla.
Non riesco.
                         (trad. M. Bielawski)

16.11.2012

Trwanie w otwarciu Michela Colafato

Michele Colafato to nade wszystko mój długoletni przyjaciel. Mieszka w Rzymie, choć pochodzi z Abruzzo, a część jego rodziny wywodzi się z Albanii. W młodości Michele uczesniczył w skrajnie lewicowych ruchach politycznych, podróżował, ukończył studia i z czasem został wykładowcą socjologii religii na rzymskiej „La Sapienza”. Pisał chyba "od zawsze".
 
Egzystencjalne poszukiwania doprowadziły go do praktyki medytacji, która oczyściła jego spojrzenie na rzeczywistość i sposób mówienia o niej, czego owocem są między innymi jego wiersze. Na tle rozgadanej i hermetycznej współczesnej poezji włoskiej wiersze Colafato są czymś wyjątkowym właśnie z powodu swej prostoty i przejrzystości.



Ostatni tomik jego wierszy Trwaj w otwarciu (Tieni aperto, Edizioni Il labirinto 2012) przeczytałem jednym tchem na ławce w „Ogrodzie róż” na Awentynie. Potem na spokojnie do niego wracałem pomagając sobie w lekturze tłumaczeniem. Oto osiem wierszy z tego zbioru w moim tłumaczeniu.

 
 
 
 
 
 
 
 
Trzej królowie

Zrodzeni w zamieszaniu
działamy w pośpiechu
niespokojni i wciąż szukający
czegoś więcej lub czegoś lepszego
nasze wielbłądy umęczone padają
a jednak je poganiamy: nowa gwiazda!
nowa gwiazda!

Na szczęście liny szarpiące nas do przodu
czasami popuszczają
kurz który wznieciliśmy opada
na ziemię i pozostajemy bez steru
w nagości oczekiwania
zwyczajni nieruchomi obecni
w miejscu gościnnym i miłym.

*

Stary port

Z Ewangelii apokryficznych

Przed dużym domem
murarze stoją oczekując na rezultaty pomiarów
w rękach trzymają sosnowe kory
jednak cyfry rylcem zapisywane
rozpływają się w powietrzu.

Może czułeś się zagubiony
nie wiedząc gdzie iść
bez słów wpisanych w horyzont
- a jednak wspierany.


*

Tak

Żeglują cyprysy
nad wzgórzem wysokie
falistość piękno przemyślność
nie kontroluj
i wobec tańca nieba
otwórz rękę
Tak to szlachetność
oczyszcza ów wieczór

*

List Shundo Aoyamy

Rice
Gdy ręce ci opadają
ku ziemi pod wpływem ciężeru tego
co widzisz i słyszysz
a głównie z powodu tego coś
uczynił lub nie
ponownie złącz
je ze sobą

Gdy przyjmujesz bez urazy
lub rekryminacji ruch
i bez opawy powracasz
do języka obecności

Natychmiast stwarzasz
nową chwilę piękna


*

Nieporządek

z Notatek Jiddu Krishnamurtiego

To wszystko co nazywasz nieporządkiem
co ci przeszkadza i nie podoba
włosy, pióra, pył które opadają
gdzie chcą i nie powstają,
rzeczy niemiłe, słowa pomylone i złe,
noce które kończą się zbyt wcześnie
lub zapadają zbyt późno,
ciężkie milczenia i krzywe spojrzenia,
nieporozumienia i gesty które według ciebie
kopią grób mówiąc: rób
jak chcesz, wszystko to co rozrywa i dzieli
przemoc i rzucane kamienie budzące
strach niepokój zazdrość podział i których nie pojmujesz
musisz objąć takimi jakimi są
zrozumieć i współżyć
spokojnie i bez osądzania.

*

Autoportret Rembrandta

Nic innego nie zostało ci powiedziane
jak to: trwaj w otwarciu
uśmiechasz się bo masz serce
i uśmiech aby się śmiać
w między czasie starzejesz się lub chorujesz
być może odchodzi któryś z twych bliskich
najukochańsza ci dusza
i nadal jest ci mówione
tylko to: trwaj w otwarciu powiewu
widzisz siebie w drzwiach
peleryna na ramionach
w ręku zapalona świeca
i cały czas słyszysz ten sam
głos: trwaj w otwarciu.
Uśmiechasz się i nie zamykasz nawet
w tej chwili niepewności.

*

Szałas Boshō

Drogi nie można wskazać
prowadzi na północ i na południe
na prawo i na lewo
jest wąska i szeroka

Jeżeli o mnie chodzi: jestem
czy na prawdę kiedykowiek ruszyłem się z Edo?
Stary szałas
kolejną zimę przeżył
jednak ledwo się trzyma.
Często widzi jak wychodzę
aby wypuścić na wolność
skorpiony które wpadają tu
ze słomianego dachu.

*

Wrona

W smudze zachodzącego słońca
Nawet wrona odzyskuje pogodę ducha
zaniechuje wrzaskliwych nalotów
i trwa skupiona w milczeniu.
Wiatr przynosi wspomnienia kradzieży
a wrona zawstydzona rumieni się rzucając je na wiatr
który je przyjmuje.

6.10.2012

Sutra Nosorożca (Khaggavisana Sutta)

1. W zgodzie ze wszystkimi bytami,
Nie krzywdząc żadnego z nich,
Nie pragnąc ani potomstwa ani towarzystwa,
Podążaj samotnie jak nosorożec.

2. Związki z innymi rozbudzają uczucia,
Które prędzej czy później owocują cierpieniem,
Znając więc niebezpieczeństwo płynące z uczuć,
Podążaj samotnie jak nosorożec.

3. Wiążąc się uczuciowo z przyjaciółmi i bliskimi,
Zaniedbuje się prawdziwy cel i zawęża umysł,
Znając niebezpieczeństwo intymnych związków,
Podążaj samotnie jak nosorożec.

4. Jak gruby, sztywny i skrępowany bambus
Jest troska o żonę i potomstwo,
Bądź wolny jak młody pęd bambusa,
Podążaj samotnie jak nosorożec.

5. Jak wolny jeleń
Swobodnie biega po lesie,
Tak mędrzec ceni sobie wolność,
Podążając samotnie jak nosorożec.

6. Towarzysze w domu lub w drodze,
Zawsze mają jakieś roszczenia,
Ceniąc sobie wolność, której inni nie rozumieją,
Podążaj samotnie jak nosorożec.

7. Towarzystwo przyjaciół jest zabawne i przyjemne,
Posiadanie dzieci wyzwala wielkie uczucia,
Choć separacja od drogich osób jest straszna,
Podążaj samotnie jak nosorożec.

8. Otwarty na cztery strony świata,
Zawsze i wszędzie zadowolony,
Nie obawiając się żadnego ryzyka,
Podążaj samotnie jak nosorożec.

9. Trudno przypodobać się nawet tym, którzy porzucili świat,
A co ddopiero ludziom żyjącym w domach,
Dlatego też nie troszcząc się o dzieci innych,
Podążaj samotnie jak nosorożec.

10. Porzuciwszy odpowiedzialności głowy rodziny,
Niczym drzewo hebanu, które zrzuciło wszystkie liście,
Człowiek roztropny, odrzuca więzy rodzinne,
Podążając samotnie jak nosorożec.

11.
Jeżeli trafisz na troskliwego przyjaciela,
Towarzysza podróży, cnotliwego i mądrego,
Znosząc wszelkie ryzyka,
Wędruj z nim radosny i świadomy.

12.
Jeżeli nie spotkasz troskliwego przyjaciela,
Towarzysza podróży cnotliwego i mądrego,
Niczym król porzucający zdobyte królestwo,
Podążaj samotnie jak nosorożec.

13.
Oczywiście, że przyjaźń jest godna pochwały,
Jednak przyjaciel musi być lepszy od ciebie lub tobie równy,
Jeżeli takiego nie spotkasz, żyj nienagannie,
Podążając samotnie jak nosorożec.

14.
Jeżeli zobaczyłeś dwie złote bransoletki,
Pięknie wykonane przez rzemieślnika,
Które założone na rękę wdzięcznie dźwięczą,
Podążaj samotnie jak nosorożec.

15.
Żyjąc z drugim człowiekiem,
Nie uniknie się próżnego gadania,
Obawiając się tego rodzaju perspektywy,
Podążaj samotnie jak nosorożec.

16.
Słodkie uroki zmysłowych przyjemności
Niepokoją umysł różnymi formami,
Znając niebezpieczeństwo zmysłowych pożądań,
Podążaj samotnie jak nosorożec.

17.
Wszystkie pożądania są jak nowotwór,
Choroba, cierpienie i lęk,
Znając niebezpieczeństwa kryjące się w pożądaniu,
Podążam samotnie jak nosorożec.

18.
Zimno i upał, głód i pragnienie,
Wiatr i zaduch, osy i żmije,
Nie zważając na to wszystko,
Podążam samotnie jak nosorożec.

19.
Jak silny i dumny słoń,
Porzuciwszy życie w stadzie,
Z radością samotnie mieszka w lesie, tak i ja
Podążam samotnie jak nosorożec.

20.
Człowiek uwielbiający towarzystwo,
Nie doświadczy wyzwoleńczego wytchnienia,
Słuchaj więc słów błogosławionego i
Podążaj samotnie jak nosorożec.

21.
Wyszedłszy poza przeciwstawne sobie opinie,
Po zapanownaiu nad sobą i wejściu na słuszną drogę,
Osiągnąłem mądrość i nie musząc mieć przewodników,
Podążam samotnie jak nosorożec.

22.
Bez pragnień, zakłamania, pożądań i hipokryzji,
Oczyszczony z brudu i zamieszania myśli,
Nie przywiązany do rzeczy tego świata,
Podążam samotnie jak nosorożec.

23.
Unikaj złego towarzystwa,
Ludzi nie znających celu i błądzących po bezdrożach,
Unikaj osób przywiązanych do własnych opinii i leniwych,
Podążaj samotnie jak nosorożec.

24.
Posiadaj przyjaciół o rozległych horyzontach,
Co żyją według Dharmy, ma dusze szlachetne i inteligentne,
Znający cel i nie wątpiący, którzy
Podążają samotni jak nosorożec.

25.
Wolny od przyjemności i rozkoszy zmysłowych,
Gdyż już mnie one nie pociągają,
Nie szukam ozdób i zupełnie szczery,
Podążam samotnie jak nosorożec.

26.
Zostawiwszy dzieci i żonę, ojca i matkę,
Bogactwo, pola i krewnych,
Oraz wszystkie pragnienia,
Podążam samotnie jak nosorożec.

27.
„Owo przywiązanie daje niewiele przyjemność,
A przysparzając więcej cierpia niż prawdziwej radości
Jest prawdziwą pułapką”. Mędrzec tak myśląc
Podąża samotnie jak nosorożec.

28.
Zerwawszy wszystkie więzy,
Niczym ryba, która w wodzie rozerwała sieć,
Jak ogień, który nie wraca na miejsca spalone,
Podążaj samotnie jak nosorożec.

29.
Ze wzrokiem skupionym i zważając na uczucia,
Kontrolując własne zmysły i czuwając nad umysłem,
Nie ulegając i nie poddając się strapieniom,
Podążaj samotnie jak nosorożec.

30.
Porzuciwszy obowiązki głowy rodziny,
Niczym koralodrzew, który zrzucił wszystkie liście,
Porzuciwszy życie światowe i przywdziawszy szaty koloru ochry,
Podąża samotnie jak nosorożec.

31.
Nie będąc łakomym na żadne sprzysmaki, skupiony,
Nie żywiąc nikogo, tylko żebrząc tu i tam,
Nie myśląc o żadenj rodzinie,
Podąża samotnie jak nosorożec.

32.
Porzuciwszy pięć przeszkód umysłu,
Wolny od wszystkich smutków, niezależny,
Usunąłwszy defekt jakim jest przywiązanie,
Podąża samotnie jak nosorożec.

33.
Zostawiwszy za sobą rozkosze i bóle,
Radości i cierpienia przeszłości,
Zyskawszy spokój i równowagę,
Podążaj samotnie jak nosorożec.

34.
Zdecydowany osiągnąć ostateczne spełnienie,
Z umysłem wolnym i czujnym,
Niezmienny, stały i pełen wigoru,
Podąża samotnie jak nosorożec.

35.
W samotności, konteplatywnie skupiony,
Myślący o wszystkim tak, jak nakazuje Dharma,
Świadom marności wszystkich form egzystencji,
Podąża samotnie jak nosorożec.

36.
Wyniszczając nieustannie wszystkie pożądania, pracowity,
Zręczny, wykształcony, świadomy,
Głęboki znawca Dharmy, zdyscyplinowany, skupiony,
Podąża samotnie jak nosorożec.

37.
Jak lew, który nie boi się gromu,
Jak wiatr, który nie zaplątuje się w sieci,
Jak kwiat lotosu, którego woda nie moczy,
Podążaj samotnie jak nosorożec.

38.
Jak lew o silnych pazurach,
Król i władca zwierząt,
Który zamieszkuje dalekie i samotne jaskinie,
Podąża samotnie jak nosorożec.

39.
Praktykując uprzejmość, spokój, współczucie,
Wyzwolony i radośnie życzliwy,
Nie znajdujący żadnej przeszkody na tym świecie,
Podąża samotnie jak nosorożec.

40.
Porzuciwszy przywiązanie, awersję i zamieszanie umysłu,
Zerwawszy wszystkie więzy,
Nie lękając się śmierci,
Podążaj samotnie jak nosorożec.

41.
Ludzie żyją ze sobą i kontaktują dla korzyści,
Więc trudno jest spotkać przyjaciół bezinteresownych,
Ludzie, którzy uczą mądrości tylko dla zysków, są nieczyści,
Podążaj więc samotnie jak nosorożec.


Sutra nosorożca, to jeden z najstarszych buddyjaskich tekstów. Obok wersji w języku pali (Khaggavisana-sutta) i w sanskrycie (Khadgavisana Gatha), ostatnio znaleziono także zapis tego utworu w gandhari (Khargavisana sutra), którego rękopis pochodzi z pierwszego wieku po Chrystusie. W internecie można znaleźć wszystkie niezbędne informacje na temat tego tekstu, oraz różne jego wersje i tłumaczenia.